Mahmut ÇOLAK'ın 16 Şubat 2024 tarihli yazısı: Hatıra Altınları Prime Tabi Tutulur mu?
Bazı işverenler çalışanlarına işyerinin kuruluş hizmet yılının 5. yılı, 10. yılı, 15. yılı, 20. yılı ya da 50. yılı gerekçesiyle hatıra altın verdikleri görülmektedir. Bu altınların SGK primine tabi olup olmadığı bu yazımda irdelenecektir.
Bilindiği üzere, işverenlerin çalışanlarına yaptıkları ücret ve ücret eklentilerinin SGK mevzuatına göre prime tabi tutulmaları aşağıdaki şekilde tespit edilmektedir.
Prime esas kazançların hesabında aşağıdaki ödemelerin brüt toplamı esas alınmaktadır.
a) Hak edilen ücretler
b) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarlar
c) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki iki maddede belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemeler
Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile SGK tarafından tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
Bu belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur.
Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun uygulanmasında dikkate alınmaz.
Bu doğrultuda işverenlerce çalışanlarına değişik gerekçe ve amaçlarla verilen altınların prime tabi tutulup tutulmayacağını SGK uygulamaları çerçevesinde aşağıdaki şekilde ifade edebiliriz.
Ayni yardım yiyecek, giyinme, ısınma vb. doğrudan sigortalının ihtiyacını gidermeye yönelik para olarak değil de mal veya hizmet olarak yapılan yardımlardır. Sigortalısına giyim yardımı adı altında nakit ödeme yapan işverenin bu yardımı ayni yardım değil nakdi yardım olacağından sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir. Ayni yardımları diğer yardımlardan ayıran bir diğer özellik de işçiye sağlanan bir menfaat olmasına karşılık ücret bordrolarına dâhil olmamasıdır. Dolayısıyla ayni değil nakdi olarak yapılan bir yardımın bordrolarda gösterilmesi prime tabi tutulmasını gerektiren bir diğer gerekçe olarak gösterilmektedir.
Altının günlük değerinin belli olması ve her an piyasasında kolayca nakde dönüştürülebileceği ve bu sayede satın alma alternatifi sağlayacağı göz önüne alındığında altın olarak yapılan ödemeler nakit yardım olarak değerlendirilmesi sonucunda hatıra altınlarının sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olması, hatıra altınlarının tıpkı para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle, hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrolarına yansıtılmış olan bedeller üzerinden ilgili ayda sigorta primine esas kazanç tutarına dâhil edilmesi, sigortalılara hatıra altın verildiğinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediği durumlarda altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak miktarının sigorta primine esas kazanç tutarına dâhil edilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak; çalışanlarına işverenlerince 01.06.2016 tarihinden sonra, bayram, yılbaşı, 25'inci, 30'uncu veya 50'nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedelleri sigorta primine esas kazanç olarak kabul edilerek sigorta primine kesilecektir.
Sevgi ve saygılarımla.
Sosyal güvenlikle hoşça kalınız.
