Mahmut ÇOLAK'ın 29 Mart 2024 tarihli yazısı: Belediyelerde Seçilmişlerin Sosyal Güvenliği
Malum olduğu üzere mahalli idareler seçimlerine “yazımı kaleme aldığım 28 Mart 2024 tarihi itibariyle” 4 gün kaldı. Belediyelerde seçimle göreve gelen iki grup vardır. Belediye Başkanları ve Belediye Meclis Üyeleri (Başkan Yardımcısı Görevlendirme Dâhil). Bu yazımda, bu iki grubun sosyal güvenliğini dile getireceğim.
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununun yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayından sonra belediye başkanlığına seçilenlerden, sigortalılık hali bulunmayanlar ile 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) kapsamında sigortalı olanlar, isteklerine bakılmaksızın seçildikleri tarihten itibaren 4/1-c (EMEKLİ SANDIĞI) kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar. Bu çerçevede, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra belediye başkanı seçilenler tercihlerine bakılmaksızın 4/1-c kapsamında zorunlu olarak sigortalı sayılmışlardır. Ancak, 65 yaşını tamamladıktan sonra belediye başkanlığına seçilenler, 4/1-c kapsamında sigortalı olma talebinde bulunsalar dahi sigortalı sayılmayacaklardır. Bu görevlere seçildikten sonra 65 yaşını tamamlanmış olanların 4/1-c kapsamındaki sigortalılığı, 65 yaşını tamamladığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sona ermektedir. 4/1-a veya 4/1-b kapsamında emekli aylığı almakta olup, 2008 yılı Ekim ayından sonra belediye başkanı olanların emekli aylıklarını kestirip 4/1-c kapsamında ilişkilendirilmesi halinde 4/1-c kapsamında emekli aylığı bağlanmaz, 4/1-c süreleri emekli aylığı bağlanan statüye eklenerek o statüde emekli aylığı yeniden bağlanır, kendi isteği ile 4/1-c sigortalılığını iptal ettirmeleri mümkün olmaz.
5393 sayılı Belediye Kanunu gereği, norm kadrosunda belediye başkan yardımcısı bulunan belediyelerde norm kadro sayısına bağlı kalınmaksızın; belediye başkanının, zorunlu görmesi halinde, nüfusu 50.000’e kadar olan belediyelerde 1, nüfusu 50.001-200.000 arasında olan belediyelerde 2, nüfusu 200.001-500.000 arasında olan belediyelerde 3, nüfusu 500.000 ve fazla olan belediyelerde 4 belediye meclis üyesini belediye başkan yardımcısı olarak görevlendirebilmektedir. Belediye meclis üyeleri arasından belediye meclisindeki görev süresini geçmeyecek şekilde görevlendirilen belediye başkan yardımcıları taleplerine göre bir sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilmektedir. Herhangi bir sigortalılığı olmayan belediye başkan yardımcılarının talepte bulunmaları halinde görevlendirildikleri tarihten itibaren, 4/1-a ve 4/1-b kapsamında sigortalılığı bulunanların bu sigortalılıklarını sona erdirip 4/1-c kapsamında tabi olmak için talepte bulunmaları halinde 4/1-c kapsamında sigortalı sayılacaktır. Başka bir deyişle, belediye meclis üyeleri arasından görevlendirilen ve herhangi bir sigortalılığı bulunmayan belediye başkan yardımcıları, Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat ederek 4/1-c kapsamında sigortalı sayılmalarını istemeleri halinde seçildikleri tarihten, belediye başkan yardımcılığı görevinden önce zorunlu sigortalılığı bulunması halinde ise bu sigortalılığının sona erdirildiği tarihten itibaren 4/1-c kapsamında sigortalı sayılacaklardır. Belediye başkan yardımcılarının sigortalı sayılması taleplerine bağlı olduğundan, 4/1-c kapsamında talepte bulunmayıp, 4/1-a kapsamında sigortalılığa tabi olmak için talepte bulunan belediye başkan yardımcılarının talepleri kabul edilerek 4/1-a kapsamında sigortalı sayılacaklardır.
65 yaşını geçmiş kişilerin belediye başkanı seçilmeleri durumunda, bu kişi emekli ise hem emekli aylığı alacak hem de belediye başkan ödeneğini alacaktır. Bu kişi emekli değilse 5510 sayılı Kanun gereği 65 yaşını doldurmuş olması nedeniyle 4/1-c ile ilişkilendirilemeyecektir. Bu durum Anayasa’nın “herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir” temel ilkesine aykırıdır. Acilen yasa koyucuların bu hususu düzenlemeleri gerekir. Çünkü seçilmiş bir belediye başkanı, sırf 65 yaşını doldurmuş olması nedeniyle sosyal güvenlik ile ilişkilendirilmiyor ki bu da bir nevi kayıt dışı istihdam anlamına gelir. Umarım, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı sesimizi duyar ve bu konuda seçim sonrası gerekli adımı atar.
Sevgi ve saygılarımla.
Sosyal güvenlikle hoşça kalınız.
