Yeliz BALCI'nın 06 Haziran 2023 tarihli yazısı

Merhaba sevgili okuyucular, geçen haftaki yazımızda Genetik mühendisliği, insan sağlığı, nesli tükenme tehlikesi altındaki türlerin popülasyonunu ve genetik mühendisliğinin en büyük keşifleri konularını ele almıştık. Dileyen okurlarımız röportajımızın detaylarını bir önceki yazımızdan takip edebililer.

Şimdi, Genetik Mühendisi Dilara SARI ile röportajımızın ikinci kısmına başlıyoruz.

Yeliz BALCI (Y. B): Epigenetik nedir ve neden önemlidir?

Dilara SARI (D.S): Vücudumuzda her hücremiz aynı DNA’ya sahiptir, lakin bazı hücreler kemik, bazıları kas bazıları organları oluşturur. Bu durumun sebebi o bölgeye özel aktif olan protein kodlama bölgeleridir. Bu bölgelerdeki farklara göre kodlanan yapı değişir. Her protein her bölgede aktif olmadığından, bu aktiflikler doku çeşitliliği belirler. Epigenetik faktörler ise bu genlerin ve protein bölgelerin açılıp kapanmasını etkileyen dış faktörlerdir. Dış faktörler bu genleri açıp kapatabilir lakin genetik materyali değiştirmez. Beslenme, spor, kimyasallar, hava ve su kalitesi, radyasyon, hayat tarzı, stres vb. bir sürü faktör epigenetik olarak genlerimize müdahale eder. Kanser epigenetik faktörlerden etkilenebilen bir hastalıktır. Bunun dışında şizofreni, bipolar, kısırlık, kardiyovasküler bozukluklar, hafıza kaybı, immün yetmezlik, yüz anomalileri, zeka geriliği vb. bir sürü hastalık epigenetik mekanizmasındadır. Bu sebeple bu hasta gruplarına genelde sağlıklı ve düzenli yaşam önerilir.

(Y.B): Epigenetik değişiklikler, kalıtsal hastalıkların nedeni olabilir mi?

(D.S): Elbette olabilir. Hamileyken sigara içen ve maruz kalan annelerin bebeklerinin genleri epigenetik değişikliğe uğrayabiliyor. Sigara çevresel bir faktör yani epigenetik değişikliklere sebep olabilir.Bu değişim çocukta veya torunda eklenen metil halkası sebebiyle astımı ve alerjileri tetikleyebilir. Ne yerseniz ne içerseniz nasıl yaşarsanız çocuğunuzdan torununuza kadar etkilersiniz, o sebeple kendinize iyi bakın. Aynı şekilde babanında sigara içmesi sonucu epigenetik değişimler yaşanabilir ve kalp rahatsızlıkları başta olmak üzere yine soyda astım ve alerji gibi hastalıklar tetiklenebilir. Bu bahsettiğim sadece sigara örneği idi, hayat tarzı komple soyu etkileyebilir.

(Y.B): Genetik mühendisliği alanında çalışan bir araştırmacı olarak yaşadığınız en büyük zorluk nedir?

(D.S): Genetik bilimi maliyetli bir alan ve maalesef yerleşmiş medikal sektör sebebi ile çok fazla yatırım alamıyor. Bu sebeple büyük gelişmeler uzun zamanlar gerektiriyor veya cidden insanlığa fayda sağlayacak projeler yatırım alamadıkları için çöpe gidiyor. Ayrıca ülkemizde genetik bilinç maalesef yok denecek kadar az.

(Y.B): Sosyal medyada en çok size en çok sorulan sorular nelerdir?

(D.S): En fazla soru genelde hamilelik ile ilgili geliyor, bebeğin cinsiyetini belirlemekle ilgili vs. Bunun dışında süper kahraman güçleri genetik mühendisliği ile yaratılabilir mi diye çok soru geliyorJ

(Y.B): Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

(D.S): Çocuk sahibi olacak bireyler mutlaka bir genetik danışma alarak hasta çocuk ihtimalini ortadan kaldırsınlar. Sağlıklı nesiller için genetik bilinci aktaralım.

(Y.B): Vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.

(D.S): Ben de teşekkür ederim. Umarım faydalı olur.