Depremlerde pek çok insanı yitiriyoruz. Depremlerde arama kurtarma ekipleri enkaz çalışmalarını büyük bir titizlikle yürütüyor. Enkaz altında kalan kişilere öncelikle damar yolu açılıp sıvı veriliyor. Bunun elbette bir nedeni var. Enkaz altında kalan kişiler ezilme tehlikesi ile karşı karşıya ve bilinçli müdahale edilmezse ölebilirler. Bu nedenle de enkaz altında kalanlara yardım edilmek istense de mutlaka bir doktor olmalı. Çünkü enkaz altında kalanlar, ölüme neden olan Crush sendromu (veya travmatik rhabdomiyolizis) yaşayabiliyor.
Crush sendromu; en basit tabirle vücut dokularının kısmen veya tamamen ezilmesi, baskıya maruz kalması sonucunda oluşan ödem, şok, böbrek yetmezliği, kalp ve solunum yetmezliği gibi sonuçlara verilen isim.
Bu sendrom, ilk olarak 1909 yılındaki Messina depreminde tanımlandı. Depremden sağ kurtulan kişilerin halsizlik ve ödem gibi belirtiler ile yaşamlarını yitirdikleri gözlemlendi.
O yıllardan beri de crush sendromu üzerine araştırmalar ve çalışmalar devam ediyor.
Sendrom, iş ve trafik kazalarında darbe alan, çığ düşmesi ile kar kütlesinin altında kalan ya da enkaz altında uzun süre kalan kişilerde görülebiliyor.
Belirtileri
Crush sendromu, kas zedelenmesi ve akut böbrek yetmezliği ile ortaya çıkıyor. Ezilme sendromu olarak da tanımlanan crush sendromunun belirtileri ise şöyle;
İdrarın renginin kahverengi olması
Kalp çarpıntısı
Ciltte ödem meydana gelmesi
Düşük tansiyon
Halsizlik
Ritim bozukluğu (Aritmi)
Tedavi Edilmesi Mümkün mü?
Crush sendromunda ilk tedavi yöntemi sıvı tedavisi. Enkaz atlında kalan hastaların hayat fonksiyonlarının normale dönmesi ve ezilmiş olan hücrelerin tekrardan tedavi edilmesi amacı ile sıvı tedavisi uygulanıyor.
Kanı önemli ölçüde etkileyen sendromda, hastanın durumuna göre tedavi mümkün. Öncelikle bu sendromu yaşayan kişilerde kan dengelenmeye çalışılıyor. Kişinin şoka girmemesi için önlem alınıyor. Hastalara sıvı enjekte ediliyor. Ayrıca crush sendromunda potasyum değeri de düşürülüyor.
Öte yandan sendrom maalesef ölümlere de neden olabiliyor. Sendrom nedeniyle, hipovolemik şok, hiperkalemi, hipokalemi, akut myoglobulinürik böbrek yetmezliği gelişebiliyor. Bu da kişinin ölümüne neden oluyor.
