Yüncülük Ankara Kalesi’nde direniyor

CEREN TUĞÇE ÖZDEMİR

Geçmişten günümüze kültürümüzde önemli bir yer tutan ve yorgan, yastık gibi eşyaların yapımında kullanılan yünler, teknolojinin gelişmesiyle birlikte unutulmaya yüz tuttu. Her geçen gün gelişen ve gün geçtikçe biraz daha büyüyen teknoloji, hayatın her alanına girmesiyle birlikte yaşamı kolaylaştırdığı gibi bazı el gücü ile yapılan mesleklerinde sonunu hazırlıyor. Hemen hemen her şeyin fabrikasyona dönüştüğü bu dönemde el emeği ile yapılan birçok meslekte kaybolmaya yüz tutuyor. Geçmişten bugüne dek gelen saat tamirciliği, terzilik, keçecilik, ayakkabı imalatı gibi birçok meslek ayakta durmakta zorluk çekiyor. Modern dünyanın ihtiyaçlarını karşılayamayan meslekleklerden biri olan yüncülükde, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
Geçmişte en gözde mesleklerin başında gelen yüncülük, modern ve teknolojik dünyaya yenik düşerek yavaş yavaş yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. 70 yaşında ve yüncülük mesleğinin son temsilcilerinden olan Mahmut Tokgöz, Ankara Kalesi’nde bulunan dükkanında yüncülüğü yaşatmaya çalışıyor. 
Mesleğinin son temsilcilerinden olan Mahmut Tokgöz 1995 yılından beri yüncülük yaptığını söyledi. 70 yaşında olan Tokgöz, daha önceleri memur olduğunu kaydetti. Emekli olduktan sonra yüncülük mesleğini icra eden Tokgöz, yüncülüğün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. Eskiden çok sayıda çırak yetiştirebildiğini ifade eden Tokgöz, son zamanlarda ise hiç çırak yetiştiremediğini ve gençlerin yüncülük mesleğine yönelmediklerini dile getirdi.

Yün elyafa göre daha sağlıklı
Elyaf yorganın maddesinin naylon olduğunu söyleyen Tokgöz, malzemesinin sağlıksız olduğunu da kaydetti. Yünün, hem doğal hem de sağlıklı olduğunu dile getiren Tokgöz, “Eskiler çok iyi bilir ki günümüz yatakları kesinlikle yün yatakların yerini tutmaz. Onun için  genelde eskiler yün almaya gelirler. Ancak insanlar artık işe tamamen ekonomik yönden bakıyorlar. Yüncülük sektörünün geri kalmasındaki en önemli sebeplerden biri de günümüz ekonomik şartlarıdır. Ancak yün yataklar pamuk ve elyafa göre daha sağlıklı. Kışın daha sıcak, Yazında daha serin olur. Elyaf yorgan sağlıklı değil naylon. Bu yüzden de insanlarda yün yorgan almaya doğru bir dönüş var. Çünkü, yün hem doğal hem sağlıklı. Elyafın tercih edilebilir olmasının en önemli sebebi, çamaşır makinelerinde yıkanabilir olması. Ancak ben elyaf yorgan da satmama rağmen şunu söyleyebiliyorum. Elyaf kanser yapıyor. Bu yüzden müşterilerime yün almalarını tavsiye ediyorum.” dedi.
Ankara Kalesi’nde uzun yıllar yüncülük yaparak geçimini sağlayan Mahmut Tokgöz, gelişen teknoloji ile birlikte kendi sektörlerinin zorluklarla ayakta durduğunu söyledi. Geçmişte çok iyi işler yaptıklarını ifade eden Tokgöz, hala yün yatak ve yorgan da yatmak isteyenlerin olduğundan bahsetti. Geçmiş dönemlerde düğün yapan herkesin çeyizini yün yatak, yorgan ve yastık yaptıklarını ifade eden Tokgöz, “Eskiden kadınlar, kızları için çeyiz olarak kullandığı ve kırsal kesimlerde, yaylalarda yaz aylarında çiftçiler tarafından koyun ve keçilerden elde edilen siyah, beyaz ve kahverengi olmak üzere rengarenk olan yünlerden çeyizler yaptırırlardı. Artık yün fiyatları çok ucuz ancak talep oldukça azaldı. Evlenmek üzere olan çiftler eskiden tam da bu aylarda gelip yatak yorgan siparişlerini bizlere verirlerdi.” dedi.

Yüncülük, teknoloji karşısında yok olma tehlikesinde
Bir zamanlar yün bulmanın oldukça zor olduğunu anlatan Tokgöz, günümüzde yünlerin yataklara dahi girmediğini, hazır yatakların çıktığını ve mesleğin teknoloji karşısında yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
Geçmişte Ankara’da yün ticareti yapan esnaf sayısının oldukça fazla olduğunu kaydeden Tokgöz, “Kilosunu 1-2 liraya satmamıza rağmen koyun yününe ilgi bitmiş durumda. Hatta vatandaş geliyor, elimdeki ürünü alır mısınız diye bize soruyor.” ifadelerini kullandı.
Yüncülüğün, teknolojiye yenik düşmesinin yanı sıra, meslek olarak da tercih edilmemesinden yakınan Tokgöz, yüncülük mesleğinde çırak yetişmediğini aktardı. Geçmiş yıllarda çok sayıda çırak yetiştirdiğini dile getiren Tokgöz, son zamanlarda tek bir çırağa bile mesleğin ayrıntılarını öğretemediğini söyledi. Gençlerin popüler meslek dallarına doğru yöneldiklerini dile getiren Tokgöz, bu nedenlerden dolayı yüncülük mesleğinin bitmek üzere olduğunu kaydetti.