'Engelli kadınlara destek gerekiyor'

SEDA TOLMAÇ

Türkiye Körler Federasyonu, COVID-19 salgınında engelli kadınların karşı karşıya kaldıkları hak ihlallerini araştırdı. Etkiniz AB Programı’nın desteğiyle bu yılın ağustos-eylül aylarında 225 engelli kadınla yapılan anket sonuçlarına dayanan “COVID-19 Pandemisinde Engelli Kadınlara Yönelik Hak İhlalleri” başlığıyla ortaya konulan rapor, engelli kadınların barınma, istihdam, ekonomik durum, sağlık, şiddete maruz kalma, öz bakım ihtiyaçlarını karşılama, salgınla ilgili bilgiye erişim, internet ve sosyal medya araçlarını kullanma gibi konularda karşılaştıkları sorunlara ve hak ihlallerine ilişkin veriler sunuyor.

Engelli kadınlar arasında işsizlik oranı pandemi döneminde yüzde 32’ye yaklaştı

Türkiye Körler Federasyonu tarafından yapılan anket çalışmasına göre, çalışmaya katılan engelli kadınların yüzde 76,4’ünün büyükşehirlerde ve şehir merkezlerinde yaşadığı belirtiliyor. 

Yapılan çalışmayla ortaya konulan rapora göre, engelli olmayan kadınların işsizlik oranın yüzde 16,3 olduğu ifade edilirken engelli kadınlar arasındaki işsizlik oranının pandemi döneminde yüzde 32’ye yaklaştığı belirtiliyor. 

Raporda ayrıca engelli kadınların yüzde 70’inin hane halkı aylık gelirinin beş bin TL’nin altında olduğuna, yüzde 24’ünün ise hane halkı gelirinin bin TL’ye bile ulaşamadığına dikkat çekiliyor. 

Pandemi sürecinde engelli kadınların maruz kaldığı şiddet arttı

Raporda ayrıca engelli kadınların günlük yaşamında maruz kaldığı ekonomik, fiziki, cinsel, duygusal, sözel şiddete dikkat çekiliyor ve pandemi öncesinde ekonomik, fiziki, cinsel, duygusal, sözel şiddet biçimlerinden en az birisine maruz kalan engelli kadınların oranının yüzde 33,4 olduğu, bu oranın pandemi sürecinde yüzde 39,6’ya çıktığı belirtiliyor. 

Raporda şiddete maruz kalan engelli kadınlar için şu bilgilere yer veriliyor: “Engelli kadınların yüzde 34’ü eşlerinden, yüzde 16’sı babalarından, yüzde 13’ü annelerinden, yüzde 11’i ise çocuklarından şiddet görüyor. Engelli kadınlara yönelik şiddetin yüzde 80’i ev içinde gerçekleşiyor.”

Engelli kadınların yüzde 43,9’u pandemi döneminde psikolojik desteğe ihtiyaç duyuyor

Yapılan çalışmada ayrıca, engelli kadınların yüzde 43,9’unun pandemi döneminde psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğu belirtiliyor ancak aynı çalışmada psikolojik desteğe ihtiyaç duyan engelli kadınların yüzde 93’ünün destek alamadığı ifade ediliyor.

Raporda herhangi bir hakkının ihlal edildiğini kabul eden engelli kadınların oranına da yer veriliyor. Buna göre, engelli kadınların yüzde 27,3’ünün pandemi döneminde herhangi bir hakkının ihlal edildiğini kabul ettiği ifade ediliyor ancak hak ihlaline maruz kalan engelli kadınların yüzde 80,8’inin hak arama mekanizmalarını kullanamadığı belirtiliyor. 

Engelli kadınların yaşadığı olumsuzlukların giderilmesinde devlete önemli sorumluluklar düşüyor

 Türkiye Körler Federasyonu, ortaya koyduğu raporda, engelli kadınların yaşadıkları sorunların tek başına kişilerin üstesinden gelmesi gereken şeyler olmadığını, engelli kadınların yaşadığı olumsuzlukların giderilmesinde devlete önemli görev ve sorumluluklar düştüğünü vurguluyor ve engelli kadınların engellilik ve toplumsal cinsiyetten kaynaklı olarak çoklu ayrımcılığa maruz kaldıklarını belirtiyor. 

Yapılan çalışmada, engelli kadınların normal zamanlarda karşılaştıkları hak ihlallerinin pandemi döneminde daha da arttığı,  engelli kadınların toplumun dezavantajlı kesimi olan engelliler içinde daha da dezavantajlı durumda olduklarına ilişkin değerlendirmeler yer alıyor. 

Corona testinde kronik rahatsızlığı olan engellilere öncelik verilmeli

Federasyon tarafından yapılan anket çalışmasıyla ortaya konulan raporda ayrıca, pandemi sürecinde engelli kadınların insan haklarının korunması için karar vericilerden taleplerine de yer veriliyor.

Raporda karar vericilerden beklenenler, başlıca şu ifadelerle ortaya konuluyor: “Acil durum, salgın, afet mevzuatı engellilere özgülenmeli ve özel tedbirler alınmalı, engelli kadınlara yönelik politikalar oluşturulmalıdır. Salgın döneminde özellikle yoksullar, güvencesiz çalışanlar, engelliler, yerli halklar, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler veya mülteciler, LGBTİ+ bireyler, birden fazla ve kesişen ayrımcılık türüyle karşı karşıya kalan kesimlere odaklanılmalıdır. Engelli kadınların artan ev içi iş yükünü azaltacak tedbirler alınmalı veya artan ev içi iş yükü kamu tarafından finanse edilmelidir. Engelli kadınlara yönelik psikolojik destek hatları oluşturulmalıdır. Boşanma, şiddet gibi davaların yürütülemediği koşullarda kadınların şiddet gördükleri kişilerle aynı mekanı paylaşmaları önlenmelidir. Sığınma evleri pandemi koşullarında kadınların başvurusuna ve kullanımına açık olmalıdır. Üreme sağlığı, doğum kontrolü, meme ve rahim kanserine yönelik hizmetler pandemi gerekçesiyle askıya alınmamalıdır. Kamplarda yaşayan göçmen, mülteci engelli kadınların birçok yönden ayrımcılık ve hak ihlaline uğradığı göz önünde bulundurulmalı ve bu duruma karşı politika geliştirilmelidir. Eğitimde kimsenin geride kalmayacağı şartlar oluşturulmalı, özel eğitim gereksinimi olan engellilerin yüz yüze eğitim imkanından yararlanması için önlemler alınmalı. Corona testinde kronik rahatsızlığı olan engellilere öncelik verilmeli, bu hizmet devlet tarafından ücretsiz sağlanmalı. Engellilerin başvurabileceği ‘Temiz Hastane’ uygulaması hayata geçirilmelidir. Engellilerin işten çıkarılması ve ücretsiz izin verilmesi yasaklanmalıdır. Herhangi bir gelirden yoksun olan veya Kısa Çalışma Ödeneği ile yaşamını devam ettirmek zorunda kalan engellilere devlet tarafından ek kaynaklar sağlanmalıdır.”