Aslında Anadolu'nun sinema tarihi, 1800’lerin sonuna kadar uzanıyor. Sigmund Weinberg isimli yönetmenin 1890’lı yıllarda İstanbul’da sinema gösterimi yapan ilk kişilerden biri olduğu, 1910’lu yıllarda ise Lumière Kardeşler imzası taşıyan filmlerin İstanbul’da izleyici karşısına çıktığı yaygın olarak kabul ediliyor.
Ateşten Gömlek (1923)
İlk sırada Halide Edip Adıvar’ın aynı isimli romanından beyaz perdeye uyarlanan, Muhsin Ertuğrul imzalı 1923 yapımı Ateşten Gömlek var.
Cumhuriyet tarihimizdeki ilk sinema filmleri arasında yer alan Ateşten Gömlek, aynı zamanda Türk kadınlarının rol aldığı ve Kurtuluş Savaşı’nı konu edinen ilk uzun metraj filmlerden biri olma özelliği taşıyor. Filmin oyuncu kadrosunda ise Bedia Muvahhit, Muhsin Ertuğrul, Behzat Butak, Hakkı Necip, Neyyire Neyir, Vasfi Rıza Zobu ve Refik Kemal Arduman gibi isimler yer alıyor.
Film, İzmir’in işgali sırasında eşi ve çocuğunu kaybeden Ayşe’nin (Bedia Muvahhit) Kurtuluş Savaşı yıllarında geçen hikâyesini ekrana taşıyor.
Leblebici Horhor Ağa (1923)
Leblebici Horhor Ağa isimli 1923 yapımı film, Türk sinemasının kısa sürede ne denli bir gelişim gösterdiğinin en güzel örneği olarak tarihe geçmişti. Öyle ki Leblebici Horhor Ağa’nın 1934 tarihli yeniden yapımı Venedik Film Festivali’nde Onur Belgesi almış ve uluslararası arenada ödül kazanan ilk Türk sinema filmi olarak unutulmaz bir cumhuriyet değerine dönüşmüştü.
1923 ve 1934 tarihli her iki filmin yönetmen koltuğunda ise şaşırtıcı olmayan bir şekilde büyük sinema emekçisi Muhsin Ertuğrul oturuyordu. Ayrıca 1934 tarihli filmin senaryosu ülkemizin yetiştirdiği en büyük şairlerden Nazım Hikmet tarafından Mümtaz Osman takma adıyla kaleme alınmıştı. Temelde 1875 yılında bestelenen aynı isimli operetten uyarlanan film, mirasyedi Hurşit Bey ile Horhor isimli bir leblebicinin kızı olan Fadime arasındaki aşkı konu ediniyordu.
Sözde Kızlar (1924)
Muhsin Ertuğrul, 1922-1939 yılları arasında Kemal Film ve İpek Film adına pek çok sinema filmine imza attı. İşte onlardan biri de 1924 yılında çekilen Sözde Kızlar. Önemli cumhuriyet dönemi filmleri arasında gösterebileceğimiz yapımın oyuncu kadrosunda Elena Artinova, Jenya Gordenskaya, Behzat Haki Butak, Mehmet Kemal Küçük, Refik Kemal Arduman, Maurice Mea, Gavros Tolayan ve Kadri Ögelman gibi isimler yer alıyordu.
Peyami Safa’nın aynı isimli romanından uyarlanan film, Yunan işgali sırasında kaybolan babasını aramak üzere başkente gelen Mebrure’nin İstanbul’da yaşadığı olayları konu ediniyor.
Ankara Postası
Yönetmen koltuğunda Muhsin Ertuğrul’un oturduğu 1928 tarihli Ankara Postası filmi, François de Curel’in 1922 tarihli “Terre Inhumaine” adlı oyunundan Reşat Nuri Güntekin’in “Bir Gece Faciası” adıyla uyarladığı esere dayanıyor. Orijinal eser Birinci Dünya Savaşı sırasında geçen bir hikayeye sahip olsa da Ankara Postası, Kuva-yı Milliye için çalışan bir habercinin, hayati önem taşıyan bir taarruz emrini yerine ulaştırmak için verdiği mücadeleye odaklanıyor. Filmin oyuncu kadrosunda ise Neyyire Neyir, Nafia Arcan, İsmet Sırrı Sanlı, Behzat Butak, Ercüment Behzat Lav, İsmail Galip Arcan, Vasfi Rıza Zobu ve Mehmet Kemal Küçük yer alıyor.
Akasya Palas (1940)
Yine Muhsin Ertuğrul imzası taşıyan 1940 yapımı Akasya Palas da yeni temalı bir komedi filmiydi. Hazım Körmükçü, Necdet Mahfi Ayral, Sait Köknar, Cahide Sonku, Perihan Yanal, Refik Kemal Arduman, Kadri Ögelman, Vasfi Rıza Zobu ve Muammer Karaca gibi isimlerin yer aldığı film her ikisi de Hazım Körmükçü tarafından canlandırılan Kamil ve Cafer isimli iki arkadaşın, birbirlerine olan benzerlikleri nedeniyle Akasya Palas isimli otelde yaşadığı komik ve eğlenceli olayları izleyici ile buluşturuyordu.
Drakula İstanbul’da (1953)
Cumhuriyet’in ilk 30 yılında, Türk sineması da diğer tüm alanlar gibi büyük bir ilerleme kaydetmişti. Öyle ki artık fantastik-korku türündeki filmler de sinema salonlarında kendisine yer buluyordu. İşte Mehmet Muhtar imzalı Drakula İstanbul’da isimli film de o eserlerden biriydi.
Ali Rıza Seyfi’nin Bram Stoker’ın romanından uyarladığı Kazıklı Voyvoda adlı romandan beyaz perdeye aktarılan film, orijinal hikâyenin yerli bir adaptasyonu niteliği taşıyordu. Kısıtlı bir bütçeyle çekilmesine karşın dönemin sinema teknolojisini ustaca kullanan eser, bugün dahi sinemamızdaki en önemli korku filmleri arasında gösteriliyor. Filmin oyuncu kadrosunda ise Atıf Kaptan, Annie Ball, Bülent Oran, Ayfer Feray, Cahit Irgat, Osman Alyanak ve Münir Ceyhan gibi isimler yer alıyor.
